Przemoc w związkach, rodzinach czy w pracy przybiera różne formy, które często są nieoczywiste dla samej osoby pokrzywdzonej, a dla policji i sądów —trudne do udowodnienia. Przykładem takich przemocowych zachowań jest znęcanie się psychiczne, które może polegać na dręczeniu, grożeniu, szantażowaniu, obrażaniu czy poniżaniu. Ze względu na manipulacje osoby oskarżonej, a także poprzez przerzucanie winy na pokrzywdzonego lub pokrzywdzoną są to sprawy, które trudno wygrać podczas rozprawy. Jednak nie jest to niemożliwe. Z poniższego artykułu dowiesz się, jak gromadzić materiał dowodowy i w jaki sposób udowodnić popełnienie przestępstwa przed organami. Przeczytaj!
Czym jest znęcanie się psychiczne?
W polskim prawie wciąż brakuje jasnych wytycznych, jak rozpoznawać przemoc inną niż fizyczna i jaką opieką objąć pokrzywdzone osoby. Ofiary psychicznego znęcania się niekiedy wycofują się ze swoich zeznań, umniejszają wyrządzone im krzywdy, a w niektórych sytuacjach nawet bronią sprawców, biorąc winę na siebie. Dzieje się tak, ponieważ przez cały czas pozostają pod silnym wpływem drugiej strony, na przykład ze względu na manipulacje, dręczenie czy współuzależnienie. Często nie są w żaden sposób zabezpieczone przed oskarżonym, dzieląc z nim mieszkanie i nie mając własnych zasobów finansowych. Z kolei brak namacalnych dowodów sprawia, że przestępstwo trudno udowodnić, a co za tym idzie, wygrać sprawę w sądzie.
Znęcanie psychiczne jest formą przemocy nie mniej szkodliwą czy bolesną niż fizyczne wyrządzanie krzywdy, ale jednocześnie dużo bardziej skomplikowaną gdy chce się je udowodnić lub wygrać sprawę w sądzie. Może ono przybierać różne formy, takie jak:
- dręczenie,
- groźby,
- manipulacje,
- poniżanie,
- zastraszanie i szantażowanie,
- gaslighting, czyli wmawianie ofierze rzeczy, które się nie wydarzyły, przez co traci ona poczucie kontroli nad swoim życiem i zdrowiem,
- utrudnianie zaspokojenia podstawowych potrzeb, takich jak sen, głód, pragnienie,
- uniemożliwianie dostępu do wspólnych zasobów, na przykład pieniężnych.
Jedną z cech znęcania psychicznego i dręczenia jest fakt, że takie negatywne, przemocowe zachowania wobec drugiej osoby są długotrwałe. Z tego powodu często wiążą się z poważnymi konsekwencjami emocjonalnymi, takimi jak obniżenie samooceny, depresja czy utrata poczucia bezpieczeństwa. Jednocześnie ich powtarzalny charakter pozwala na systematyczne gromadzenie dowodów, co sprawia, że można je udowodnić oraz wygrać sprawę w sądzie.
W jaki sposób można udokumentować w sądzie przemoc inną niż fizyczna?
Jeśli zastanawiasz się, jak udowodnić znęcanie psychiczne, aby wygrać sprawę, musisz pamiętać, że sąd ocenia przede wszystkim materiał dowodowy, a w swoich wyrokach stosuje zasadę domniemania niewinności. W praktyce oznacza to, że jeśli zgromadzona dokumentacja lub zeznania nie będą jednoznacznie wskazywać na dręczenie, groźby czy inne formy przemocy stosowane przez oskarżonego, może on uniknąć kary. Dlatego warto zadbać o zebranie niepodważalnych dokumentów lub zapisów cyfrowych, które potwierdzą Twoje zeznania. Aby udowodnić winę, możesz przedstawić takie dowody, jak:
- zeznania świadków — pomocne będą na przykład oświadczenia sąsiadów lub innych osób, które były świadkami dręczenia czy znęcania się psychicznego. Warto pamiętać, że rodzina oskarżonego może odmówić składania zeznań,
- dokumentacja medyczna i psychologiczna — historia leczenia psychiatrycznego lub spis wizyt u psychologa również mogą zostać wykorzystane, aby udowodnić winę i wygrać sprawę,
- nagrania i korespondencja — osoby stosujące przemoc bardzo często nagrywają swoje ofiary w momencie, w którym doprowadzają je do skrajnych emocji. Dlatego, jeśli zastanawiasz się, jak wygrać sprawę o znęcanie, również zachowuj nagrania rozmów, kłótni, wiadomości SMS czy innych form agresywnej komunikacji (najlepiej zapisz je na osobnym dysku),
- dziennik zdarzeń — w skrajnych sytuacjach, na przykład przy ciągłym dręczeniu psychicznym, ofiary przemocy mogą mieć trudność z chronologicznym ułożeniem wszystkich zdarzeń. Regularnie prowadzony dziennik z momentów znęcania się pomoże w udowodnieniu systematyczności działań oskarżonego.
W przypadku tego typu oskarżeń ważne są nie tylko zeznania i dowody, ale również odporność psychiczna. Aby udowodnić przemoc i wygrać sprawę w sądzie, często trzeba uzbroić się w cierpliwość, a także mieć w sobie wiele samozaparcia. Podczas rozpraw oskarżona osoba będzie próbowała bronić się na wszelkie możliwe sposoby, co może wiązać się z przerzucaniem winy za dręczenie psychiczne na ofiarę, z poniżaniem drugiej strony czy z próbami manipulacji faktami. Dlatego warto zadbać o jak największy spokój i opanowanie emocji. Można skorzystać z regularnej terapii lub doraźnych sesji u psychologa.
Jak złożyć zawiadomienie o znęcaniu psychicznym?
Podejrzenie przestępstwa, jakim jest dręczenie lub inne formy przemocy, można zgłosić na policji lub w prokuraturze — zarówno wtedy gdy dotyczy rodziny, jak i miejsca pracy. Funkcjonariusze mogą założyć niebieską kartę, która będzie dodatkowym dowodem podczas sprawy o znęcanie i tym samym pomoże udowodnić krzywdy i wygrać sprawę w sądzie. Warto pamiętać o tym, by nie wycofywać się z raz złożonych zeznań. Ze względu na manipulacje, poczucie winy i zagubienie ofiary dręczenia nierzadko proszą o anulowanie swoich oskarżeń, co nie tylko wiąże się z umorzeniem śledztwa, ale również może oznaczać mniejszą wiarygodność podczas przyszłych postępowań.
Bezpieczeństwo i sprawiedliwość dla ofiar znęcenia psychicznego
Takich spraw nie można bagatelizować. Znęcanie psychiczne to przestępstwo, które wymaga podjęcia odpowiednich działań prawnych i udzielenia ofierze wsparcia w momencie złożenia pierwszych zeznań — szczególnie wtedy gdy mieszka ona pod jednym dachem z oskarżonym lub jest od niego zależna w inny sposób, na przykład finansowy lub przez posiadanie wspólnego potomstwa. Aby udowodnić dręczenie i wygrać sprawę, warto przede wszystkim zadbać o swój spokój i bezpieczeństwo, które pozwolą na złożenie spójnych, logicznych zeznań. Istnieje wiele ośrodków pomocy, które wspierają osoby doświadczające znęcania. Pomocny może być również prawnik, który wyjaśni przebieg rozpraw i pomoże w uporządkowaniu wszystkich informacji.