Rosnące – i to dynamicznie – koszty życia poważnie wpływają na portfele każdego z nas. Tym samym alimenty w dotychczasowej wysokości po prostu często nie wystarczają na pokrycie wydatków, jakie trzeba podjąć na utrzymanie uprawnionego do świadczeń alimentacyjnych, np. małoletniego dziecka. Dlatego warto pomyśleć o podwyższeniu alimentów. Jak to osiągnąć? Bardzo często jedynym wyjściem jest sprawa w sądzie. Ta z kolei rządzi się prawami określonymi przede wszystkim w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym oraz w Kodeksie postępowania cywilnego.
Podwyższenie alimentów – najważniejsze zasady
Podwyższenie alimentów zawsze jest uzależnione od tego, czym są alimenty oraz w jaki sposób ustala się ich miesięczną wysokość. Zagadnienia te reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Zgodnie z jego przepisami obowiązek alimentacyjny, to obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych – obciąża bliższych stopniem przed dalszymi.
Tym samym obowiązek alimentacyjny – wbrew temu, co powszechnie się sądzi – nie odnosi się tylko do relacji pomiędzy rodzicami i dziećmi. Równie dobrze może zostać rozciągnięty na dalszych krewnych. Oczywiście w praktyce najczęściej chodzi o alimenty na rzecz dzieci, jednak coraz częściej zdarza się, że o świadczenia alimentacyjne ubiegają się właśnie rodzice od swoich dorosłych dzieci, rodzeństwo pomiędzy sobą, a nawet dalsi krewni czy małżonkowie. Przy czym obowiązek alimentacyjny zawsze dotyczy rodziców dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymywać się samodzielnie. W pozostałych wypadkach alimentów może domagać się tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.
W sprawach alimentacyjnych przeważnie chodzi o miesięczne wpłaty określonej sumy pieniędzy na rzecz uprawnionego do świadczeń alimentacyjnych przez tego, kto jest do nich zobowiązany. Jednocześnie raz ustalona kwota alimentów może podlegać zmianom – dopuszczalne jest zarówno podwyższenie alimentów, jak i ich obniżenie. Również ta kwestia jest regulowana przez Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Jedno jest pewne: ustawodawca nie określa terminów, co ile można żądać podwyższenia alimentów. Wszystko zależy od okoliczności konkretnego przypadku.
Kiedy możliwe jest podwyższenie alimentów?
Wysokość alimentów uzależniona jest od dwóch czynników: usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Z tego względu pismo o podwyższenie alimentów jest uzasadnione wtedy, gdy potrzeby uprawnionego się zwiększyły lub zobowiązany do ponoszenia alimentów zyska nowe możliwości majątkowe. Może to być nabycie dodatkowych kwalifikacji zawodowych czy otrzymanie lepiej płatnej płacy.
Trzeba pamiętać, że zawsze potrzeby zobowiązanego muszą być „usprawiedliwione”. Oznacza to, że alimenty mają pokrywać to, co jest mu niezbędne go życia – stosownie do wieku i okoliczności, w których znajduje się uprawniony. W zakres obowiązku alimentacyjnego nie wchodzi pokrywanie kosztów różnego rodzaju „zachcianek”. Teza ta jest istotna zwłaszcza w przypadku alimentów płaconych komuś innemu, niż małoletnie dziecko. Wówczas bardzo często pojawiają się problemy dotyczące pytania czym konkretnie są „usprawiedliwione potrzeby”.
Podwyższenie alimentów na rzecz dziecka
Dobrym przykładem na konieczność podwyższenia alimentów są alimenty na rzecz dziecka. Rozpoczęcie uczęszczania przez nie do przedszkola lub szkoły, zwiększające się potrzeby edukacyjne, konieczność opłacenia dodatkowych zajęć, wizyty u lekarza bądź rehabilitanta, pójście do szkoły poza miejscowością stałego zamieszkania – to tylko najważniejsze z przyczyn uprawniających do podwyższenia alimentów na dziecko. Generalnie polskie sądy stoją na stanowisku, że im starsze dziecko, tym większe są jego potrzeby. Tym samym alimenty powinny zwiększać się wraz z wiekiem.
Do tego dochodzi jeszcze jeden, bardzo ważny czynnik. Dziecko ma prawo żyć na tej samej stopie życiowej, co jego rodzice. Dlatego zwiększenie się ich możliwości zarobkowych – a warto podkreślić, że chodzi tu o same możliwości, a nie o faktycznie uzyskiwane zarobki – powinno przełożyć się na zwiększenie się alimentów. O takiej „podwyżce” rodzic może zdecydować samodzielnie. Jeżeli jednak nie zdecyduje się na ten krok, konieczny jest wniosek o podwyższenie alimentów. Otwiera on proces cywilny przed sądem rodzinnym i opiekuńczym.
Pozew o podwyższenie alimentów – o czym pamiętać?
Rzeczywiście najprostszym sposobem na podwyższenie alimentów jest porozumienie się pomiędzy zobowiązanym do świadczeń alimentacyjnych a uprawnionym do ich otrzymania. Wówczas nie ma konieczności rozpoczynania jakiejkolwiek sprawy sądowej. Z jej koniecznością zaś należy się liczyć wówczas, gdy brak takiego porozumienia. Sprawę rozpoczyna pozew o podwyższenie alimentów składany do sądu rodzinnego i opiekuńczego. Dokument ten musi spełniać wszystkie wymagania przewidziane przez prawo dla tego rodzaju pisma procesowego. Im lepiej będzie on przygotowany, tym większe szanse na to, że uda się podwyższyć alimenty.
Przede wszystkim należy w nim oznaczyć powoda i pozwanego oraz sąd, do którego kierowany jest pozew. W petitum pozwu należy jasno wskazać, o jaką kwotę żąda się podwyższenia alimentów oraz od jakiego okresu ma obowiązywać ta podwyżka. Pozew o podwyższenie alimentów zawsze powinien zostać solidnie uzasadniony. W tej części pozwu należy wskazać na wszystkie okoliczności usprawiedliwiające podwyższenie alimentów oraz przytoczyć dowody na ich prawdziwość. Przy domaganiu się podwyższenia alimentów najlepszym rozwiązaniem jest przedstawienie sądowi rachunków świadczących o wzrastających kosztach utrzymania uprawnionego do ich otrzymywania.
Jak podwyższyć alimenty na dziecko?
Podwyższenie alimentów na dziecko przebiega dokładnie tak samo, jak w innych przypadkach. Zawsze należy pamiętać, że o tym, że podwyższenie alimentów można uzyskać na drodze polubownej, a więc w wyniku ugody zawartej przez rodziców. Natomiast, jeżeli sprawa trafi do sądu kluczową kwestią jest udowodnienie, że podwyżka alimentów należy się dziecku: a więc, że wzrosły jego usprawiedliwione potrzeby lub zwiększenie możliwości zarobkowych rodzica.
Powództwo o zwiększenie wysokości alimentów należy wnieść w imieniu małoletniego dziecka – w końcu to ono jest uprawnione do świadczeń alimentacyjnych. Przeważnie dziecko w takim procesie reprezentuje ten rodzic, który na co dzień sprawuje nad nim opiekę. I to właśnie do rąk tego rodzica będą płacone ewentualnie podwyższone alimenty. Natomiast pełnoletnie dziecko może samodzielnie pozwać swoich rodziców o wyższe alimenty. Warto tu przypomnieć, że alimenty należą się dziecku do momentu uzyskanie przez nie samodzielnych możliwości utrzymania się. Nie jest więc tak, że obowiązek alimentacyjny rodziców ustaje wraz z ukończeniem osiemnastego roku życia. Nieraz rodzice płacą alimenty jeszcze wiele lat we wejściu dziecka w dorosłość.