Śmierć bliskiej osoby zwykle rodzi nie tylko ból i smutek, ale także określone konsekwencje prawne. Jedną z nich jest nabycie prawa do dziedziczenia, które może następować z mocy ustawy lub z woli spadkodawcy. Warto zdawać sobie sprawę, że nabycie majątku po zmarłym może być obłożone podatkiem od spadków i darowizn. Kiedy trzeba, a kiedy nie trzeba go płacić, jak obliczyć wysokość daniny dla fiskusa i ile wynosi kwota wolna, która zmniejsza wysokość zobowiązania względem urzędu skarbowego?
Spadek po bliskim, a podatek
Spadkobiercy, którzy dziedziczą majątek po zmarłym członku rodziny bądź osobie niespokrewnionej, co do zasady muszą liczyć się z obowiązkiem zapłaty określenie kwoty do urzędu skarbowego. Kwestie związane z daniną reguluje Ustawa o podatku od spadków i darowizn z 28 lipca 1983 roku, określająca m.in. to, kto ma obowiązek odprowadzenia daniny do urzędu skarbowego i w jakiej wysokości należy uiścić opłatę. W ustawie zapisany jest także krąg spadkobierców, którym z mocy prawa przysługuje zwolnienie z obowiązku podatkowego.
Kto nie zapłaci podatku od spadku lub darowizny?
Warto zwrócić uwagę na fakt, że ustawodawca wyłączył z kręgu osób objętych opodatkowaniem najbliższą rodzinę spadkodawcy. Daniny od majątku po zmarłym nie zapłacą:
- jego małżonek,
- dzieci oraz wnuki,
- rodzice i dziadkowe,
- rodzeństwo,
- macocha, ojczym oraz pasierbowie.
Jak widać, zapisanie majątku na brata lub siostrę nie powoduje obowiązku podatkowego, jednak ich dzieci (bratanek, bratanica, siostrzeniec lub siostrzenica) w przypadku dziedziczenia będą już musiały uiścić stosowną opłatę na rzecz Skarbu Państwa.
Jak skorzystać ze zwolnienia z podatku?
Zastanawiając się, kiedy podatek od spadku nie obowiązuje, należy wziąć pod uwagę fakt, że nawet osoby prawnie zwolnione z jego zapłaty muszą dopełnić określonych formalności w urzędzie skarbowym. Chodzi o złożenie zeznania podatkowego na formularzu SD-Z2 w terminie nieprzekraczającym 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku bądź zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia. Osoby, którym takie zwolnienie nie przysługuje, muszą natomiast złożyć dokument SD-Z3, jednak mają na to jedynie miesiąc.
Jak obliczyć podatek od spadku – istotna jest kwota wolna
Podobnie jak przy obliczaniu podatku dochodowego, również w przypadku opodatkowania spadku lub darowizny możemy skorzystać z kwoty wolnej, która zmniejsza wysokość daniny należnej fiskusowi. W tym przypadku ważne jest to, do której grupy podatkowej należy spadkobierca. W takim razie, jak obliczyć podatek od spadku? Pierwszym, krokiem jest odjęcie od wartości majątku przypadającego na danego spadkobiercę kwoty wolnej, która wynosi odpowiednio:
- 9637 zł dla I grupy podatkowej, do której zaliczają się: małżonek, zstępni (dzieci i wnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), rodzeństwo, pasierbowie, zięć, synowa, ojczym, macocha oraz teściowie,
- 7276 zł dla II grupy podatkowej, do której należą: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków i ich małżonkowie oraz małżonkowie innych zstępnych,
- 4902 zł dla III grupy podatkowej, obejmującej osoby niezaliczone do grupy II i III, w tym osoby niespokrewnione.
Ile wynosi podatek od spadku?
W przypadku I grupy podatkowej jedynymi jej członkami, którzy będą musieli rozliczyć się z opłaty na rzecz fiskusa, będą zięć, synowa oraz teściowie zmarłego. Pozostałe osoby podlegają zwolnieniu. Ile wynosi podatek od spadku w poszczególnych grupach i jak dokładnie go obliczać?
Podatek od spadku w I grupie podatkowej
Podstawę opodatkowania stanowi wartość spadku, pomniejszona o wysokość kwoty wolnej (9637 zł w I grupie).
1. Jeśli uzyskana wartość jest wyższa od 0, ale mniejsza niż 10 278 zł, danina wyniesie 3% tej sumy.
2. Jeśli po odjęciu kwoty wolnej wartość majątku wynosi więcej niż 10 278, lecz mniej niż 20 556 zł, spadkobierca podlega opodatkowaniu w kwocie 303,30 zł + 5% nadwyżki od 10 278 zł.
3. W przypadku dziedziczenia majątku o wartości przekraczającej 20 556 zł zapłacimy 822,20 zł + 7% od nadwyżki ponad 20 556 zł.
Podatek od spadku w II grupie podatkowej
II grupa podatkowa ma niższą kwotę wolną, wynoszącą 7276 zł, dlatego, aby obliczyć wysokość daniny, należy od wartości darowizny odjąć powyższą wartość. Spadkobiercy zaliczani do tej grupy zapłacą odpowiednio:
- 7% udziałów spadkowych do wartości 10 278 zł,
- 719,50 zł + 9% nadwyżki od kwoty w przedziale 10 278-20 556 zł,
- 1644,50 zł + 12% nadwyżki, jeśli wartość spadku przekracza 20 556 zł.
Podatek od spadku w III grupie podatkowej
W ostatniej grupie mamy najniższą kwotę wolną (4902 zł), a zaliczający się do niej spadkobierca może zapłacić nawet 20-procentową daninę. Jak rozliczyć podatek od spadku w III grupie?
1. Jeśli po odjęciu kwoty zmniejszającej daninę, wartość udziałów spadkowych nie przekroczy 10 278 zł, opłata podatkowa wyniesie 12%.
2. Jeżeli dziedziczony majątek pomniejszony o 4902 zł mieści się w kwocie 10 278-20 556 zł, należy zapłacić 1233,40 zł + 16% wartości udziałów spadkowych.
3. W przypadku dziedziczenia spadku droższego niż 20 556 zł, do urzędu skarbowego należy odprowadzić 2977,90 zł + 20% nadwyżki od wartości udziałów.
Do kiedy należy rozliczyć podatek od spadku?
Termin zapłaty mija w ciągu 14 dni od dnia otrzymania decyzji wydanej przez naczelnika urzędu skarbowego. Decyzja wydawana jest na podstawie złożonej przez podatnika deklaracji podatkowej, którą – przypomnijmy – należy oddać do właściwego US w ciągu 1 miesiąca od wydania aktu poświadczenia dziedziczenia lub od uprawomocnienia się postanowienia sądowego.