Systematyczne i długotrwałe nękanie pracownika przez przełożonych lub kolegów z pracy to problem, który dotyka wiele osób na całym świecie. Jest to niezwykle trudna sytuacja emocjonalna dla ofiary, wpływająca negatywnie na jej zdrowie psychiczne i fizyczne, a także na efektywność podczas wykonywania zawodowych obowiązków. Warto zaznaczyć, że mobbing w pracy może nawet przyjmować postać przestępstwa. Wyjaśniamy, czym dokładnie jest takie zachowanie i jakie prawa mają osoby poszkodowane. Opisujemy również konsekwencje prawne mobbingu.
Czym jest mobbing i co mówi o nim prawo?
Krótką definicję mobbingu zamieściliśmy już na początku tego artykułu. Są to powtarzające się, systematyczne i długotrwałe zachowania, które mają na celu szkodzenie, zastraszenie, izolację, lub nękanie pracownika przez jego przełożonych lub współpracowników. Takie działanie może mieć różne formy, np. szydzenie z danej osoby, ignorowanie jej, upokarzanie, krytykowanie, wykluczanie z zespołu czy obciążanie pracą poza zakresem obowiązków.
Warto również zerknąć na to, czym jest mobbing według polskiego prawa. Definiuje go Kodeks pracy jako: „działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, w szczególności przez nadużycie władzy służbowej, powodujące u pracownika zaniżenie jego samooceny, uczucie osamotnienia lub izolacji bądź naruszenie jego godności osobistej”.
Mobbing w pracy jest bardzo szkodliwy dla zdrowia psychicznego i fizycznego ofiary. Może prowadzić do poważnych zaburzeń emocjonalnych, takich jak lęki, depresja, trudności w koncentracji oraz problemy somatyczne, np.: bóle głowy, zaburzenia snu, a nawet choroby sercowo-naczyniowe. Mobbing najczęściej wpływa również na efektywność pracy ofiary, ponieważ trudno jest jej skupić się na wykonywaniu zadań, gdy jest nękana przez innych pracowników. To z kolei prowadzi do intensyfikacji zjawiska mobbingu.
Oskarżenie o mobbing i prawa osoby poszkodowanej
Pracodawcy mają obowiązek zapewnić pracownikom bezpieczne oraz higieniczne warunki pracy, a także przeciwdziałać takim zjawiskom jak dyskryminacja i mobbing w pracy. Kwestia przeciwdziałania niepożądanym zachowaniom jest szczególnie istotna. Pracodawca powinien przede wszystkim podejmować działania prewencyjne, mające na celu eliminowanie na wczesnym etapie wszelkich przejawów mobbingu w swojej firmie.
Może realizować to poprzez informowanie pracowników o konsekwencjach mobbingu, stosowanie środków wychowawczych, prawidłowo skonstruowane regulaminy pracy oraz udzielanie pomocy w rozwiązywaniu konfliktów między pracownikami.
Gdy pojawią się podstawy do tego, by złożyć oskarżenie o mobbing, osoba poszkodowana powinna niezwłocznie zareagować. Na początek, jeśli to nie pracodawca jest mobberem, a np. współpracownik czy bezpośredni przełożony, warto złożyć skargę do właściciela firmy, informując go o danym zajściu. Można również wezwać pracodawcę do zaniechania niepożądanych działań. Takie rozwiązanie często jednak nie przynosi pożądanych rezultatów. Wtedy należy podjąć zdecydowane kroki, które wynagrodzą pracownikowi poniesione szkody.
Najważniejsze konsekwencje prawne mobbingu
W sytuacji, w której oskarżenie o mobbing ma udowodnione podstawy, ofiara może wystąpić z roszczeniami przeciwko sprawcy. Zwykle pokrzywdzony pracownik dochodzi dwóch rodzajów świadczeń – zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, jeśli mobbing spowodował u niego rozstrój zdrowia, a także odszkodowania, jeśli doprowadził do szkody w majątku pracownika lub do rozwiązania umowy o pracę (wtedy suma odszkodowania powinna być nie niższa niż minimalne wynagrodzenie).
Wymienione roszczenia są od siebie niezależne – można dochodzić jednego z nich lub obu jednocześnie. Warto pamiętać o tym, że konsekwencje prawne mobbingu zawsze ponosi pracodawca, nawet wtedy, gdy nie był bezpośrednio zaangażowany w niepożądane działania. Wystarczy, że tolerował je w swojej firmie. Pracodawca może jednak wystąpić z roszczeniem zwrotnym przeciwko sprawcy mobbingu.
Trzeba również zauważyć, że konsekwencje prawne mobbingu mogą mieć charakter nie tylko finansowy. Jeśli dane postępowanie przyjmie postać przestępstwa, sprawcy grozi nawet kara ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2.
Co jeszcze warto wiedzieć o mobbingu?
Specjaliści z zakresu prawa zawsze zaznaczają, że ważną cechą mobbingu jest jego długotrwałość i uporczywość. Nie może być więc to zdarzenie jednorazowe. Musi wystąpić szereg przesłanek, by doszło do stwierdzenia takiego zjawiska, jak mobbing w pracy. Ponadto udowodnienie winy pracodawcy lub współpracownika zawsze ciąży na osobie poszkodowanej.
Każdy, kto uważa, że jest ofiarą mobbingu i potrafi wskazać przesłanki potwierdzające taki stan rzeczy, powinien niezwłocznie szukać profesjonalnego wsparcia. Warto zwrócić się do doświadczonej kancelarii prawnej, która pomoże przygotować oskarżenie o mobbing, a także będzie działać w imieniu osoby poszkodowanej. Dzięki temu zwiększa się szanse na udowodnienie winy mobbera i uzyskanie odpowiedniego zadośćuczynienia.