Chcąc wziąć rozwód, należy pamiętać o różnicy między rozwodem cywilnym, jeżeli w przeszłości zawarliśmy takie małżeństwo, a kościelnym stwierdzeniem nieważności małżeństwa, jeżeli wcześniej zawarliśmy właśnie taki związek małżeński. Bowiem rozwód cywilny nie powoduje przerwania małżeństwa kościelnego, podobnie jak kościelne stwierdzenie nieważności małżeństwa nie jest równoznaczne z rozwodem cywilnym.
Wyroki sądów kościelnych nie mogą wywierać wpływu na żadne wyroki sądów państwowych
W tym i te, mówiące o ważności małżeństw cywilnych lub przerywające je. Wyraźnie dyktuje to Konkordat zawiązany pomiędzy Stolicą Apostolską a Rzeczpospolitą Polską w dniu 28 lipca 1993 roku. Zgodnie z nim na terenie Polski obowiązuje rozdział Kościoła Katolickiego od państwa, a co za tym idzie zakres wpływów tego pierwszego na działanie prawa krajowego został znacznie ograniczony. Wynika z tego, że Kościół nie ma prawa wpływać na decyzje sądów państwowych, które to sądy są powołane m. in do orzecznictwa ws. świeckich małżeństw. Taki stan rzeczy wywodzi się zarówno z Konkordatu, jak i z różnic pomiędzy polskim prawem państwowym, a prawem kanonicznym, które to są dwoma odmiennymi systemami prawnymi.
Różnice między rozwodem cywilnym a kościelnym
Podejmując decyzję o rozwodzie, należy pamiętać o ww. różnicach, ponieważ w praktyce często mamy do czynienia z sytuacją, kiedy to sąd państwowy orzekł rozwód cywilny, w czego następstwie dany obywatel zawarł nowy związek małżeński (cywilny), a jego kościelne małżeństwo ciągle trwa.
Warto pamiętać, że w Kościele Katolickim nie istnieje instytucja rozwodu, ani nawet unieważnienia małżeństwa. Możemy jedynie mówić o stwierdzeniu nieważności małżeństwa, które to stwierdzenie może nastąpić ze ściśle określonych przyczyn. Należą do nich m. in. zatajenie choroby genetycznej przed współmałżonkiem lub też zawarcie związku kazirodczego.
Ww. różnice pomiędzy surowymi przepisami dotyczącymi małżeństw obowiązującymi w Kościele Katolickim, a relatywnie liberalnym w tej kwestii polskim prawem państwowym płyną z faktu, iż w Kościele Katolickim zastosowanie ma reguła mówiąca o bezwzględnej nierozerwalności związku małżeńskiego. Zgodnie z fragmentem przysięgi małżeńskiej, „(…)Co Bóg złączył, człowiek niech nie rozdziela.”, związek małżeński zawarty przed obliczem Boga, nie może zostać przerwany żadną ludzką mocą i ma trwać aż do śmierci. Chyba, że zachodzi jedna z przyczyn pozwalających na stwierdzenie jego nieważności. Sakrament ten, wedle stanowiska Kościoła Katolickiego ma być silny i przetrwać wszystkie przeciwności.
Według Kodeksu Prawa Kanonicznego, nieważność małżeństwa może stwierdzić jedynie Sąd Biskupi. I w tym miejscu, podobnie jak w przypadku rozwodów cywilnych, ważne jest miejsce zamieszkania małżonków, ponieważ to ono determinuje, który Sąd Biskupi będzie odpowiedni dla rozpatrzenia ich sprawy.
Do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania Sądu Biskupiego należy wnieść tzw. skargę powodową o nieważność małżeństwa. Należy w niej szczegółowo opisać przebieg związku małżeńskiego, począwszy od relacji przedmałżeńskich stron, podania czasu i miejsca zawarcia związku aż po ujawnienie okoliczności jego rozpadu i nakreślenie powodów, jakie mają prowadzić do stwierdzenia nieważności małżeństwa. W sprawie toczącej się przed Sądem Biskupim, podobnie jak w sprawie przed sądem państwowym biorą udział świadkowie oraz są przeprowadzane inne dowody.