Wykonywanie pracy zawodowej prawie zawsze – prędzej czy później – negatywnie odbija się na naszym zdrowiu. Nie zawsze oznacza to powstanie choroby zawodowej, choć nierzadko warto wziąć pod uwagę taką ewentualność. Zwłaszcza że w związku z wystąpieniem tego rodzaju schorzenia pracownikowi przysługuje szereg roszczeń. Czym więc jest choroba zawodowa? Pytanie to powinien zadać sobie każdy pracownik.
Choroba zawodowa – definicja
Choroba zawodowa – definicja tego rodzaju schorzenia, jak zaraz się przekonamy, może być ujmowana na różne sposoby – w potocznym rozumieniu oznacza chorobę mającą związek z wykonywaną pracą. Jednak, z punktu widzenia interesów pracowników, to potoczne ujęcie na niewiele się przydaje. Aby móc dochodzić jakichkolwiek roszczeń z tytułu wystąpienia choroby zawodowej niezbędne jest zaistnienie przesłanek określonych w Kodeksie pracy. To właśnie w tej ustawie zawarto definicję choroby zawodowej.
Zgodnie z art. 235(1) Kodeksu pracy za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych „narażeniem zawodowym”.
Warto pamiętać, że choroba zawodowa – czym jest to zjawisko z prawnego punktu widzenia, wynika właśnie z przytoczonej powyżej definicji – może zostać rozpoznana zarówno w okresie zatrudnienia, jak i po jego zakończeniu. Ważne jednak, aby występujące objawy, świadczące o chorobie zawodowej, zostały odpowiednio udokumentowane – w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych.
Wykaz chorób zawodowych
W związku z tym wykaz chorób zawodowych jest kluczowym dokumentem praktycznie w każdej sprawie dotyczącej tego rodzaju chorób. Wykaz ten został zamieszczony w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 roku w sprawie chorób zawodowych. Obejmuje on w sumie kilkadziesiąt jednostek chorobowych, w tym m.in. pylice płuc, choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu, astmę oskrzelową, alergiczny nieżyt nosa, a także nowotwory powstałe w następstwie działania czynników występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u ludzi. W grupie chorób zawodowych mieszczą się ponadto przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy oraz przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy.
W większości przypadków ustawodawca stawia na indywidualną ocenę, czy dana choroba ma związek z wykonywaną pracą. Dlatego tak istotne jest przeprowadzenie właściwej diagnostyki, a zwłaszcza ustalenia w jej ramach przyczyn danego schorzenia. Dopiero wówczas, gdy okaże się, że czynniki istniejące w środowisku pracy mogły mieć wpływ na wystąpienie choroby, można rozważać wystąpienie z roszczeniami związanymi z chorobą zawodową. O co ma prawo starać się chory?
Odszkodowania z tytułu choroby zawodowej
Najczęściej pracownicy mają zamiar ubiegać się o odszkodowania z tytułu choroby zawodowej. Zgodnie z przepisami, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaca jednorazowe odszkodowanie tym pracownikom, którzy są objęci ubezpieczeniem wypadkowym oraz w wyniku choroby zawodowej stali się długotrwale lub stale niezdolni do pracy. Z praktycznego punktu widzenia szanse na takie odszkodowanie mają tylko ci pracownicy, których stan zdrowia w wyniku zaistnienia choroby zawodowej jest naprawdę poważny, co przekłada się na znaczne utrudnienie lub wręcz uniemożliwienie podjęcia pracy. Wysokość jednorazowego odszkodowania z tytułu choroby zawodowej wynosi równowartość 20 proc. przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent długotrwałego lub stałego uszczerbku na zdrowiu.
Renta z tytułu niezdolności do pracy
Wystąpienie choroby zawodowej otwiera pracownikowi możliwość ubiegania się o rentę. W tym przypadku muszą zostać spełnione trzy warunki. Po pierwsze, renta zawodowa wypłacana jest jedynie pracownikom posiadającym ubezpieczenie wypadkowe. Po drugie, renta należy się jedynie pracownikom niezdolnym do pracy. Po trzecie, niezbędne do otrzymania renty jest wykazanie, że niezdolność do pracy wyniknęła z powodu zaistnienia choroby zawodowej.
Oczywiście w toku ubiegania się o rentę, każda z powyższych przesłanek jest szczegółowo weryfikowana. Kluczowym zagadnieniem jest treść orzeczenia wydanego przez lekarza-orzecznika lub komisję lekarską Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Od decyzji tych organów zależy przyznanie pracownikowi zarówno jednorazowego odszkodowania, jak i renty z tytułu wypadku przy pracy. Dlatego im lepiej pracownik napisze wniosek i im dokładniej go udokumentuje, tym większe szanse na otrzymanie wnioskowanego świadczenia. Biorąc pod uwagę wysoki poziom skomplikowania takich spraw, przeważnie najlepszym rozwiązaniem jest skorzystanie z pomocy specjalistów zajmujących się prawem pracy i chorobami powstającymi w związku z aktywnością zawodową. W pojedynkę po prostu ciężko wygrać z ZUS.